Piżmak
(Ondatra zibethicus)
Szkoda że jest to coraz rzadszym gościem naszych łowisk.
Jego populacje przetrzebiły norki oraz przesadna melioracja, warto jednak poszukać go w łowisku, gdyż jest jedną z ładniejszych oznak wiosny.
Występowanie i siedlisko
Piżmak pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy został sprowadzony na początku dwudziestego wieku.
Obecnie występuje on w Europie Środkowej i Wschodniej oraz miejscami w Skandynawii i Europie Zachodniej, a zasięg jego
występowania ciągnie się na wschód po Syberie.
W Polsce występuje na terenie całego kraju, mniej lub liczniej, zasiedlając wszelakie wody śródlądowe.
Wymogi Piżmaka nie są duże, toleruje on nawet znacznie zanieczyszczenie wody, oraz nie jest specjalnie wybredny jeśli chodzi o wielkość zbiornika, jako że można go spotkać nawet w miejscach, które na pierwszy rzut oka nie przypominają nawet małego stawu.
Najczęściej zamieszkuje w przybrzeżnej strefie zbiorników i cieków wodnych.
Charakterystyka ogólna
Piżmak jest jedynym polskim zwierzęciem łownym należącym do gryzoni.
Z wyglądu przypomina krzyżówkę szczura z nutrią.
Ma szczurzo bobrowaty tułów, na którym znajduje sie masywna, jak na jego gabaryty głowa.
Oczy i uszy osadzone wysoko, w jednej linii z nozdrzami.
Uszy i nos mają możliwość zamykania się, a cechy te sprzyjają długotrwałemu nurkowaniu jednorazowo do 10 minut pod wodą.
Łapki tylnie są znacznie większe od przednich i stanowią siłę poruszającą piżmaka w wodzie.
Ogon jest stosunkowo długi, przypominający wyglądem szczurzy.
Futerko gęste, o krótkim ciemnobrunatnym włosiu, od strony brzusznej jaśniejsze.
Samica ma 6 sutek piersiowych i 4 brzuszne. Masa ciała piżmaków wynosi od 0,6 do 2 kilogramów.
Odżywianie
Piżmak nie gardzi żadną roślinnością znajdująca się w zasięgu jego krótkich, lecz ruchliwych przednich łapek.
Zjada wszelkie roślinne części, począwszy na korzeniach, a na liściach skończywszy, żeruje na pędach, ziołach jak również korze
oraz wszelakich owocach.
Zima posiłkuje sie bogatymi w skrobie i inne związki kłączami trzciny i tataraku.
Dietę uzupełnia pokarmem zwierzęcym.
Głównie są to mięczaki i skorupiaki.
Rozmnażanie i rozwój
Od kwietnia do października samica może wielokrotnie przystępować do rozrodu.
W naszych warunkach klimatycznych z reguły wyprowadzane są 3, 4 mioty.
Po około 4 tygodniowej ciąży rodzi sie od 3 do 9 ślepych młodych.
Po okresie laktacji 4 tygodnie młode opuszczają gniazdo.
Rosną bardzo szybko.
Po 4 miesiącach ważą pół kilograma , a po upływie 5 miesięcy są zdolne do rozrodu.
Znaczne redukcje w populacji młodych osobników powodują wiosenne roztopy, powodujące podniesienie sie lustra
wody, co często prowadzi do zalania domostwa wraz z niedołężnymi jeszcze młodymi .
Zachowanie
Piżmaki preferują życie rodzinne, czyli para rodziców i z reguły mioty z
danego roku i zamieszkują w norkach, kopanych w groblach oraz nabrzeżu.
Zdarza sie również, że budują kopczyki z mułu, oraz roślinności.
Wyjścia z gniazd, zarówno te w norach, jak i w kopcach, znajdują się pod powierzchnią wody, gdyż w ten sposób
piżmaki są w stanie szybko ujść drapieżnikowi lądowemu.
Od lutego do maja oraz od września do listopada ma miejsce szczególna aktywność piżmaków, połączona z
intensywnymi wędrówkami jak wszystkie zwierzęta terytorialne, piżmaki mają tendencje do wędrówek.
Ich główna aktywność dobowa przypada na zmierzch oraz noc, choć zdarzają sie okresy aktywności dziennej głównie podczas budowy
domostwa lub podczas godów.
Ekologia gatunku
Piżmak niegdyś uważany był za szkodnika wyrządzając faktyczne szkody tam, gdzie jego liczebność była znaczna.
Kopiąc nory potrafi on uszkadzać i dziurawić wały przeciwpowodziowe, Niszczyc groble i umocnienia brzegów zbiorników wodnych.
Obecnie ze względu na swoją małą a w niektórych rejonach niemal śladową obecność, piżmak nie może być już odbierany w roli szkodnika.
Piżmak, oprócz człowieka, ma wielu naturalnych wrogów znacznie redukujących jego populacje.
Należą do nich głównie norka, czyniącą prawdziwe spustoszenie w populacji, jak również w mniejszym stopniu lisy oraz drapieżniki łasicowate.
Również choroby potrafią trzebić jego populacje a najbardziej znana jest tularemia, nasilająca się
w okresach suszy i spadku poziomu wód.
Słowniczek
Myszka. – o młodym piżmaku.
Wibryssy. – w okolicach wargowych włosy czuciowe.
Worki strojowe. – organy odpowiedzialne za wydzielanie piżma.