Zaskroniec rybołów
( Natrix tessellata )
rodzina: węże właściwe (Colubridae)
podrodzina: Natricinae
Występowanie
W Europie gatunek ten zamieszkuje Płw. Apeniński, Czechy, Słowację, Bałkany (bez południowej części Peloponezu), południową część Rosji i Kretę. Poza Europą gatunek ten występuje w Azji: Turcji, Syrii, północno - zachodnich Indiach, zachodnich Chinach oraz w Afryce (w Egipcie).
Morfologia
Dojrzałe płciowo osobniki zaskrońca rybołowa osiągają długość ok. 60 - 90 cm, ale niektóre stare samice - do 150 cm długości. Grzbiet ciała ma zabarwienie niebieskoszare, szarozielone, żółtooliwkowe, czerwonobrązowe do czarnego lub niebieskoczarnego (podgatunek Natrix tessellata heinrothi). Na tym tle występuje niezbyt wyraźny, zwykle rozmyty rysunek składający się z ciemniejszych i jaśniejszych plam, które mogą łączyć się w poprzeczne i ukośne prążki, ułożone w równych odstępach. Grzbiet głowy pokryty jest ciemnymi, niewyraźnymi plamami, które czasami tworzą wzór w kształcie litery "V" otwarty do tyłu. Spód ciała jest biało-szary, żółtawy lub czerwonawy, pokryty ciemnymi plamami lub liniami. U podgatunku Natrix tessellata heinrothi podgardle może być zabarwione żółto lub czerwono. Ciało tego węża jest smukłe, zakończone cienkim ogonem. Głowa jest podłużna, z tyłu szersza niż z przodu, duża, dobrze wyodrębniona z tułowia. Otwór gębowy jest bardzo duży. Pysk jest długi, na końcu ostro ścięty. Oczy są również bardzo duże, o okrągłych źrenicach i żółtobrązowych tęczówkach. Łuski na grzbiecie są silnie wręgowane (żeberkowane) ułożone po 19 (rzadko 21) w każdym ukośnie załamanym rzędzie.
Preferowane siedliska
Jest gatunkiem głównie nizinnym. Zamieszkuje brzegi wolnopłynących rzek (zwłaszcza takich, gdzie występują płytkie, ciepłe i spokojne odcinki na zmianę z odcinkami o szybszym nurcie) oraz jezior bogato zarośniętych szuwarem. Znajdowano tego węża pływającego także w morskiej toni (w Morzu Czarnym).
Tryb życia
Gatunek ziemno-wodny, wykazujący głównie dzienną aktywność. Doskonale pływa i nurkuje. Na lądzie również porusza się dość zwinnie. Często można go zobaczyć wygrzewającego się przez długie godziny na gałęziach zwieszających się do wody lub pływających po jej powierzchni. Poluje w wodzie, czatując na przepływające zwierzęta lub aktywnie je goniąc. Mniejsze ofiary od razu połyka, większe zaś wyciąga przed pożarciem na ląd. Jest łagodnym, niejadowitym wężem. Przed człowiekiem ucieka nurkując pod wodę, lub oddalając się płynąc po lustrze wody. Złapany syczy ostrzegawczo i wyrzuca cuchnącą zawartość swoich gruczołów odbytowych. Zapada w sen zimowy, który trwa kilka miesięcy, w okresie między październikiem a kwietniem. Pożywienie: Zjada ryby, żaby, traszki i kijanki.
Rozmnażanie
Kojarzenie u tego gatunku zachodzi w kwietniu lub maju. W czerwcu lub w lipcu samica składa 6 - 25 jaj umieszczając je w szczelinach zwalonych pni drzew, w wilgotnej glebie lub w przegniłym materiale roślinnym. W sierpniu lub wrześniu wykluwają się młode węże o długości 15 - 24 cm.
Podgatunki
Oprócz formy nominalnej (Natrix tessellata tessellata) wyróżnia się podgatunek Natrix tessellata heinrothi zamieszkujący wyspę Serpilor na Morzu Czarnym.
Warto wiedzieć
Gatunek ten ze względu na zanieczyszczenie wód jest na wielu obszarach swojego występowania poważnie zagrożony wyginięciem.
Jest to gatunek węża z podrodziny zaskrońcowatych w rodzinie połozowatych.
Od środkowej Europy na wschód, aż do zachodnich Chin i północno-zachodnich Indii.
Ubarwiony jest w tonacji szarej, oliwkowej lub zielono-brązowej. Od strony grzbietowej znajdują się niewielkie, ciemne plamy. Strona brzuszna jest żółta lub pomarańczowa z czarnymi cętkami.
U młodych rybołowów występują czasami żółte plamy w okolicach skroniowych, co upodabnia je do zaskrońca zwyczajnego. Z wiekiem plamy te znikają.
Żyje przy zbiornikach wodnych, większą część życia spędzając w wodzie. Choć na lądzie porusza się bardzo sprawnie, polują głównie w wodzie. Do niej ucieka również w sytuacji zagrożenia. Świetnie pływa i nurkuje.
Zaskroniec rybołów dorasta do 150 cm. Samce są mniejsze od samic.